Μπορεί μέχρι σήμερα να γνώριζες τις μέλισσες ως τις πιστές εργάτριες της φύσης, αλλά δεν είναι μονάχα το νόστιμο μέλι, ο βασιλικός πολτός και η γύρη οι λόγοι για να τους είμαστε ευγνώμονες. Τα τελευταία χρόνια αρχίζει να αναπτύσσεται δυναμικά ένα ισχυρό δίκτυο ενημέρωσης σχετικά με την προσφορά τους στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και της οικολογικής αλυσίδας.
Η μέλισσα δυστυχώς παρουσιάζει αξιοπρόσεκτη μείωση στους πληθυσμούς της τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται άμεσα η διαδικασία της γονιμοποίησης των φυτών σε ποσοστό μάλιστα 60-70%! Ένα πιθανό σενάριο μιας ολοκληρωτικής εξαφάνισης του είδους τους στο άμεσο μέλλον, μοιάζει σχεδόν εφιαλτικό όχι μόνο για την ισορροπία των οικοσυστημάτων που τις φιλοξενούν αλλά και για τον ίδιο τον άνθρωπο.
Η επικονίαση (αλλιώς, γονιμοποίηση) των ανθέων, που στη συνέχεια θα παραγάγουν τους καρπούς των φυτών και των δέντρων, εξαρτάται από τις αγαπημένες μέλισσες, με αποτέλεσμα σε πιθανή απουσία τους να καταστραφούν σημαντικές καλλιέργειες στις οποίες βασίζεται η παγκόσμια παραγωγή τροφών, όπως φρούτα και λαχανικά. Υπολογίζεται πως πάνω από το 35% αυτής της παραγωγής (στην Ευρώπη πάνω από 4.000 είδη λαχανικών σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Greenpeace) στηρίζεται στα έντομα-επικονιαστές όπως τις μέλισσες. Χωρίς καλλιέργειες αυτονόητα η παραγωγή θα παρουσιάσει θεαματική πτώση και οι αγορές σύντομα ελλείψεις σε βασικά είδη απαραίτητα για τη διατροφή των ανθρώπων αλλά και των υπόλοιπων ειδών.
Πώς επηρεάζουν, όμως, οι άνθρωποι αρνητικά τους πληθυσμούς των μελισσών, έτσι ώστε να παρατηρείται αυτή η ανησυχητική μείωση;
Ο κυριότερος λόγος είναι τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες τα οποία επηρεάζουν το νευρικό σύστημα των μελισσών, με αποτέλεσμα το θάνατο. Επιπρόσθετα και οι μονοκαλλιέργειες (οι καλλιέργειες με ένα μόνο συγκεκριμένο είδος φυτού) δεν τις βοηθούν να προσλάβουν γύρη από μια μεγάλη ποικιλία ανθοφόρων φυτών, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να επιβιώσουν.
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές πως είναι επιτακτική ανάγκη η προστασία των μελισσών, δημιουργώντας ασφαλή περιβαλλοντικά πλαίσια μέσα στα οποία μπορούν να αναπτύξουν τις κοινωνίες τους. Παράλληλα, είναι σημαντικό να ενημερωθεί το κοινό ώστε να εξοικειωθεί με το είδος τους και να μην τις συγχέει με διαφορετικά είδη που μπορεί να απειλούν τον άνθρωπο. Πράγματι, δεν είναι λίγοι εκείνοι που από άγνοια ή παραπληροφόρηση εξοντώνουν τις μέλισσες θεωρώντας πως αποτελούν κίνδυνο για αυτούς.
Είναι αλήθεια πως κάποιοι άνθρωποι είναι αλλεργικοί στις μέλισσες. Στη συντριπτική τους πλειονότητα όμως πολύ λίγο πρέπει να φοβούνται τα εργατικά και πολύτιμα αυτά έντομα. Το τσίμπημά τους δεν είναι θανατηφόρο και γενικά ως είδος δεν είναι επιθετικό προς τον άνθρωπο, αφού σε πιθανή… εμπλοκή το αντίτιμο είναι ο ίδιος τους ο θάνατος, αφού η μέλισσα όταν τσιμπήσει τον άνθρωπο πεθαίνει!
Σε αντίθεση, λοιπόν, με τις σφήκες που και μορφολογικά διακρίνονται από αυτές λόγω του λιγοστού τους τριχώματος αλλά και του πολύ πιο έντονου κίτρινου χρώματός τους, οι μέλισσες είναι πολύ πιο κοινωνικές. Καλύπτονται με περισσότερες τρίχες και ποτέ δεν θα τις δείτε να συχνάζουν σε σκουπίδια ή σε άλλα νεκρά ζώα. Οι μέλισσες είναι επιλεκτικές στη διατροφή τους και δεν συμβιβάζονται με τίποτα λιγότερο από νέκταρ και γύρη. Στην ευρύτερη οικογένειά τους ανήκουν και οι βομβίνοι ή μπάμπουρες, οι οποίοι όμως διακρίνονται εύκολα από εκείνες και λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους τους, αλλά και λόγω του ότι αναπτύσσουν τις μικρότερες κοινωνίες τους σε μεγαλύτερα από τις μέλισσες υψόμετρα.
Πέρα από το να τις αναγνωρίζουμε σωστά, όμως, οι μέλισσες θέλουν από εμάς και μερικά ακόμα δραστικά μέτρα προστασίας, όπως την αποφυγή χρήσης φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες, την κατανάλωση βιολογικών προϊόντων που δεν ενθαρρύνουν τη χρήση νεονικοτινοειδών ή συστημικών φυτοφαρμάκων, την οργανωμένη καλλιέργεια μελισσοκομικών φυτών, όπως αμυγδαλιών, βερικοκιάς, κερασιών, πορτοκαλιών, πεύκων, μηλιών, ρίγανης, δεντρολίβανου κ.ά. Σε ατομικό επίπεδο, όλοι μας μπορούμε να στολίσουμε τα μπαλκόνια μας με διαφορετικά είδη λουλουδιών, με διαφορετικές εποχές ανθοφορίας, έτσι ώστε οι μέλισσες να έχουν τροφή όλον τον χρόνο, αλλά και να σεβόμαστε το οικοσύστημά τους με το να μην καταστρέφουμε τις φωλιές τους και να φροντίζουμε να έχουν πόσιμο νερό δίπλα τους. Φροντίζοντας, τέλος, τα δάση και αφήνοντας ακαλλιέργητες εκτάσεις στις οποίες ευδοκιμούν αγριολούλουδα βάζουμε ένα έξτρα λιθαράκι στη δημιουργία ενός ισορροπημένου περιβάλλοντος διαβίωσης για τις μέλισσες.
Μπορεί τα στοιχεία για τη βιωσιμότητα της παγκόσμιας κοινότητας των μελισσών να προκαλούν ανησυχία, αλλά είναι στο χέρι καθενός από εμάς αυτή η επαπειλούμενη δυστοπία να ανατραπεί. Οι μέλισσες αποτελούν τον αθόρυβο και ακούραστο εργάτη που κρατά στα χέρια του το μέλλον του πλανήτη και της ανθρωπότητας. Και για αυτό αξίζουν όλη την προστασία και την αγάπη μας.
Back to view all